Wie worstelt er niet met digitale lacunes, luie lezers en aarzelende uitgevers? Onze rol verschuift. Legen we alle macht bij de portals en beperken we ons tot ondersteuning? Of tuigen we onze schakelfunctie, inclusief contentintegratie groots op? De onderstreept thema’s zijn beschreven in eerdere artikelen.

Nu deel 3: onze rol in de toekomst, gebaseerd op een tegendraads praktijkvoorbeeld in de juridische hoek: de Praktizijnsbibliotheek, de grootste bibliotheek in de Nederlandse rechtspraktijk.

Praktijkvoorbeeld: uitbouw van de schakelfunctie

We weten het allemaal: ICT ondergraaft de positie van uitgevers, boekhandels en bibliotheken. Productie, verspreiding en beheer van materiaal komen steeds meer in het domein van de auteur. Gaat diens werkgever (of in dit geval het advocatenkantoor) zelf het intellectueel kapitaal beheren en uitgeven? En hoe? Publiceren op de eigen kantoorsite, of is meer exposure nodig? Dit is zeker geen kerncompetentie van die organisatie. Ligt hier een rol voor de bibliotheek, niet voor niks de inhoudelijk deskundige en vertrouwde vraagbaak? De behoefte aan een betrouwbare tussenschakel groeit immers met de dag. De Praktizijnsbibliotheek denkt van wel en directeur Paul Rodenburg licht toe.

Uitgevers worstelen met dit proces en met de toepassing van auteursrechten in digitale licentie-omgevingen. De bibliotheek kan als bundelende kracht functioneren, zeker met een krachtig over-all zoek-systeem gebaseerd op verrijkte metadata zoals door de Praktizijnsbibliotheek zelf ontwikkeld en met links naar publicaties bij de uitgevers zelf om de zoektocht voor lezers naar relevante bronnen zo efficiënt mogelijk te laten gebeuren.

Lezers zijn verwend met gratis informatie via overheid.nl en rechtspraak.nl en het publieke web. Toch is men ook gewend om te betalen voor kwaliteit. Zeker aan een betrouwbare en vertrouwde partij die zelfs ook kan putten uit een unieke collectie die in 180 jaar is opgebouwd. ;-)

Samenwerken met uitgevers, auteurs en kantoren
Afspraken maken met uitgevers - o.a. over rechten en toegang tot links en metadata en het ‘om niet leveren' van publicaties - kan voor zowel de uitgevers als de bibliotheek lucratief zijn.

Uitgevers hebben met auteurs de belangrijke rol om publicaties te genereren, er reclame voor te maken en te distribueren. Men doet dit binnen de kaders van het eigen fonds. Verschillende uitgevers hebben andere accenten in de juridische markt en bereiken verschillende doelgroepen afnemers. Kluwer, Sdu en BJu zijn grote uitgevers die een zo breed mogelijk aanbod aan juridische literatuur in de markt aanbieden; andere uitgevers als Paris, Berghauser Pont, DeLex, Maklu, Instituut voor Bouwrecht, Reed Elsevier, Amsterdam University Press, Walburg Pers en vele anderen focussen meer op een bepaalde doelgroep en vaak ook een deelvakgebied binnen het recht. De herkomst van de publicatie drukt een stempel op de verkrijgbaarheid (via een boekhandel of online intermediair, rechtstreeks van de uitgever, via een portal etc.).

De bibliotheek verzamelt publicaties op inhoudelijke gronden voor haar doelgroep, advocaten en rechters werkzaam binnen de rechtspraktijk. Onderwerpen van publicaties en verkrijgbaarheid zijn belangrijk; herkomst van publicaties is vrijwel niet van belang.

Ook enkele titels van verder niet relevante uitgevers worden aangeschaft. Dit i.t.t. de werking van portals; hierin worden relevante titels van bijvoorbeeld buitenlandse uitgevers niet opgenomen (vanwege licentiebeperkingen of onvoldoende behoefte).

In het zoeksysteem van de bibliotheek worden alle publicaties opgenomen die aan de collectie worden toegevoegd; wekelijks een 150 tot 200 nieuwe titels. Leden van de bibliotheek hebben toegang tot het zoeksysteem en kunnen zo een heel breed palet aan juridische publicaties voorgeschoteld krijgen. Door slimme en verfijnde zoek- en navigatiemogelijkheden kan snel doorgedrongen worden tot een behapbare hoeveelheid relevante titels.

Ook interessant voor uitgevers...

Uitgevers kunnen zo een grotere groep potentiële lezers bereiken (ook de 2/3 die niet via portals worden bereikt) en kunnen per titel verkopen; bijvoorbeeld pay-per-view van een artikel of annotatie, of losse verkoop per boek. Zelfs kan een uitgever ter aanmoediging van verkoop bepaalde publicaties open access beschikbaar stellen. Concurrentie van de bibliotheek hoeven ze niet te vrezen, omdat klanten veelal de bibliotheek fysiek moeten bezoeken. Uitgevers kunnen met een gerust hart het lidmaatschap van de bibliotheek propageren als onafhankelijke belangrijke tussenschakel en toegangspoort in het professioneel informatiegebruik. Van belang is dat gebruiksrechten onderdeel zijn van de afspraken die de bibliotheek met uitgevers maakt.

Meer weten?

Op dinsdagmiddag 13 oktober 2015 is er een Tegendraadsessie van het Papieren Tijger Netwerk bij de genoemde Praktizijnsbibliotheek in Rechtbank Amsterdam. Daar vormen de relatie met uitgevers en contentintegratie één van de drie kerntopics die - na het eigenzinnige verhaal van de gastorganisatie - door de deelnemers in groepjes nader worden uitgespit.