Daar sta je dan als bibliotheek: ben je een ‘gebouw vol boeken’ en is je toekomst ‘server vol digitale boeken’? Of ben je spil in de kennisketen en ga je dat proces nu ook digitaal ondersteunen, met het gebouw als een instrument, maar veel informatie in de cloud?

Matthijs van Otegem, net directeur van de Erasmusbibliotheek, weet het wel: gebouwen beheren is iets waar anderen beter in zijn. Hij gaat voor: spil in de kennisketen. Nou is hij toevallig expert op het gebied van procesmanagement, dus dat komt goed uit!

Meer weten over zijn visie? Bijvoorbeeld rond onderzoekspublicaties en digitale leeromgeving, impact monitoring, data management, publicatie repository en zelfs grant support? Horen hoe de bibliotheek Open Access aanpakt? Het aanbod van specialistische tools zien, zoals de Bloomberg databases en de ongelooflijke bibliotheekrobot Randtriever  (verre familie van Wall•E) en zijn baasje Richard?

Kom dan naar Rotterdam op dinsdagmiddag 15 april 2014 en ervaar het vanaf de voorste rij, Op Heterdaad: Bibliotheek Erasmusuniversiteit!

Bij de Koninklijke Bibliotheek was Matthijs van Otegem verantwoordelijk voor alle back office activiteiten, inclusief het digitaliseren van alle Nederlandse publicaties van 1470 tot nu. Bij de Erasmus is zijn focus: ondersteuning van het onderzoeksproces. Kennis is het doel, informatie de grondstof. De hele keten wil hij ondersteunen: van onderzoeksdata tot publicatie, nee: zelfs van onderzoeksaanvraag tot impact van de publicatie. En op termijn ook de toegang tot andere (interne) documenten.

Is dit niet wat we allemaal willen: het primaire proces ondersteunen? Hij leert ons kijken naar het proces, de raakvlakken met informatiedienstverlening en het onderkennen van kansen. Dus hoe je klanten kunt bedienen met sterke producten en diensten, maar ook hoe je zorgt voor een stabiel, betrouwbaar aanbod. Dat is al helemaal interessant in deze tijd met dalende budgets en steeds veeleisender en zelfstandiger interne klanten. ;-)

En voor de studenten? Denk aan een digitale leeromgeving en de daarvoor benodigde readers. Het probleem is van alle tijden: auteursrechten. Wat mag wel en niet in readers en ebooks? En dan is er nog de fysieke leeromgeving in de vorm van werkplekken, projectruimtes en studielandschappen. Die omgeving is en wordt nog steeds fors uitgebreid.

Bibliotheekrobots: toekomstmuziek of hier & nu?

Sinds 2011 rijden in de University of Chicago’s ‘Futuristic Library’ hoge, onbemande hijskraantjes onder de grond en op rails tussen eveneens hoge rekken vol honderdduizenden boeken. Veel te high-tech voor Nederland?

Zeker niet: bij de Erasmusbibliotheek is het al realiteit. Sinds 1969. Ja, echt. En dit Nederlandse broertje van Wall•E werkt nog sneller ook. Zijn baasje Richard kan er vol trots en passie over vertellen. Een voorproefje? Ziehier.

Van App tot sEURch

De ca. 80 bibliotheekmedewerkers werken met een frontdesk/backoffice model. Twee afdelingen zijn geheel toegespitst op de dienstverlening aan onderzoekers, docenten (Academic Services) en studenten (Library Learning Center). Het Flexibele Werken is ingevoerd en personeel is verhuisd en getraind.

De UB bedient zo’n 2.700 personeelsleden en 21.000 studenten met bijvoorbeeld 32.000 digitale wetenschappelijke tijdschriften, bijna 350.000 e-books en honderden databanken en andere digitale bronnen. Maar ook: ruim 1 miljoen (papieren) boeken en 1200 actuele papieren tijdschriften, plus bijzondere collecties, zoals het Tinbergen archief en de Historisch Didactische Collectie. Het tempo van de digitalisering van de informatievoorziening blijkt wel uit de cijfers. In tegenstelling tot de uitleencijfers van boeken (- 18,5 %) nam het aantal zoekopdrachten in zowel e-books (+ 34,5 %) als databanken (+ 32,2 %) in 2012 snel toe. Het aantal raadplegingen van artikelen in digitale, full-text tijdschriften groeide naar 3 miljoen. Catalogus, zoekmachine sEURch en de website - met een portal voor elke discipline - zorgen voor een eenvoudige toegang tot die digitale en natuurlijk papieren bronnen. Gebruikers worden geattendeerd op nieuwe informatie.

Studenten worden wegwijs gemaakt via instructies en trainingen Informatievaardigheden en via een repository voor digitale scripties waar opleidingen scripties van studenten digitaal toegankelijk maken. Er is een virtuele vragenbalie en een eigen UB-website met informatie op een breed gebied, ook speciaal voor onderzoekers. Uiteraard heeft de UB een eigen App en lekker bondig introductiefilmpje (de bibliotheek in 2 minuten).

Tja, wat doe je met zo’n gebouw?

De bibliotheek telt zo’n 700 werkplekken om te studeren, inclusief 100 PC’s en voorzieningen voor eigen laptops. Opleidingsgerichte studielandschappen bevatten collecties studieboeken, ook buiten de bibliotheek. Er zijn 3 projectruimtes waar studenten samen aan opgaven kunnen werken, met speciale voorzieningen, zoals een Smartboard en op 6 plaatsen kunnen studenten printen, kopiëren of scannen. Maar... er is ook ontspanningsliteratuur in het Rotterdamsch Leeskabinet.

Het aantal studieplekken op de campus is niet toereikend. Het College van Bestuur wil dit aantal de komende jaren flink uitbreiden. De UB is daarom gestart met het creëren van extra studieplekken, met als eerste resultaat een winst van 35 plaatsen. Begin 2014 ging bovendien een aantal UB-ers werken volgens het Flexibel Werken-concept. Hierdoor worden nog meer vierkante meters aan de gebruikers van de UB gegeven. In 2015 staat een grondige renovatie van het bibliotheekgebouw gepland, met als doel de studiefaciliteiten en -omgeving te updaten. Een deel van het bibliotheekmagazijn wordt omgebouwd tot studieruimte. Ook zullen de studieplekken meer verspreid worden over de campus, zoals in een nieuw multifunctionele onderwijscentrum.

Een voorloper is het studielandschap Rechten dat al in een ander gebouw is ingericht. Naast een ruime collectie biedt dit drukbezochte studielandschap onder beheer van de UB een variatie aan studieplekken voor zowel groepen als individuele studenten.

Onderzoek: Maatwerk en Impact monitoring

Meer dan ooit tevoren wordt de UB betrokken bij onderzoek, bijvoorbeeld via het project Impact Monitor: voor zeventien onderzoeksgroepen de wetenschappelijke impact in kaart brengen, vergeleken met collega’s in binnen- en buitenland. De verzamelde relevante prestatie-indicatoren worden onder andere gevisualiseerd in publicatiepatronen. Hiermee kunnen alle betrokkenen, van onderzoeker tot bestuurder, nagaan wat de impact is van onderzoek en onderzoeker in (inter)nationaal opzicht. Zo ondersteunt de UB onderzoeksaanvragen en -evaluaties.

Een integraal Research Informatie Systeem (RIS) moet Metis en andere onderzoekssystemen gaan vervangen. Het nieuwe RIS zal de belangrijkste onderzoeksprocessen zoals publicatiemanagement, graduate school management en projectmanagement ondersteunen. Primair doel is om onderzoekers in alle fasen van hun carrière professioneel en systematisch te ondersteunen, zodat zij - in EUR termen - ‘kunnen excelleren’. Onderzoekers deponeren nu nog hun digitale publicaties in het institutionele repository RePub; ze worden van hieruit zichtbaar gemaakt via platforms als RePec en SSRN.

Toegang wordt geboden tot financiële en sociaal-wetenschappelijke databanken en studenten en onderzoekers krijgen individuele ondersteuning en (gespecialiseerde) workshops. Op het gebied van literatuuronderzoek en onderzoeksevaluatie worden maatwerkdiensten aangeboden. Al met al leidt dit bijvoorbeeld tot zo’n 700.000 zoekopdrachten in databanken.

Een ander project is Research Data Management, waarmee onderzoekers een degelijke infrastructuur geboden wordt om onderzoeksdata op te slaan en te beheren door een 'data repository' in te richten. Door middel van een geschikt systeem wordt data op een veilige en goede manier toegankelijk gemaakt voor beoordelaars, collega-onderzoekers en zelfs het grote publiek.

Onderwijs: Bloomberg en ontwikkel je eigen eReader

De meeste docenten van de EUR stellen zelf readers samen voor hun studenten. Daarbij krijgen zij, en daarmee de faculteiten, te maken met auteursrechten. Wanneer moet betaald worden voor het gebruik van een artikel? De kosten van auteursrechten kunnen hoog oplopen en daarbij is de correcte afhandeling ervan voor iedere faculteit een arbeidsintensieve bezigheid. Soms wordt voor materiaal zelfs twee keer betaald, omdat materiaal vaak ook in elektronische tijdschriften en boeken te vinden is waarvoor de EUR een abonnement heeft afgesloten bij de uitgever. Daarom wordt een Erasmus-brede leermiddelenrepository ontwikkeld, waarin docenten zelf e-readers kunnen samenstellen, opslaan en aanbieden. De eerste pilot is succesvol afgerond. Ook is gestart met een centraal informatiepunt over auteursrechten en onderwijsmateriaal voor docenten en faculteiten, onder beheer van de UB.

Een andere dienst waarmee de UB het onderwijs ondersteunt is het Erasmus Data Service Centre (EDSC) dat tegemoet komt aan de toenemende vraag van docenten en studenten naar toegang tot financiële databases, training en advies over het gebruik van data. Jaarlijks worden ruim duizend individuele vragen van studenten en onderzoekers door het Datateam geregistreerd en beantwoord. Er wordt meer dan 650 uur besteed aan individuele begeleiding van studenten. Daarnaast verzorgde het EDSC ongeveer vijftig reguliere en op maat gesneden workshops over het gebruik van financiële en andere databases. Ook is er toegang tot Bloomberg, wereldleider op het gebied van financieel- economische data: voor workshops en individuele begeleiding en voor het zelfstandig werken door studenten, docenten en onderzoekers van de EUR.

Boeiend, of niet? Zie ik je 15 april, bij Wall•E ? ;-)

Met Tijgergroet,

Simon

Titel: Op Heterdaad... Bibliotheek Erasmusuniversiteit: Kansen in de Kennisketen!

Datum: Dinsdag 15 april 2014.

Plaats: Bibliotheek Erasmusuniversiteit, Rotterdam. Gebouw H!

Tijd: ongeveer van 13.00 tot 17.00, borrel tot 18.00 uur.

Gastheer: Matthijs van Otegem, directeur

Organisatie: Iva Aleman, bedrijfsbureau

Dagvoorzitter: Simon Been. 

Route: Routebeschrijving hier.

Programma volgt bij de bevestiging.

Kosten: € 139,- per lid. Exclusief voor leden (dat geldt ook voor meekomende collega's).*

Geen lid? € 189,- (deelname, incl. contributie 2014) en je bent lid. Zie voor details hier.*

Schrijf mij in.

Alle bedragen zijn exclusief BTW.

Mocht je na aanmelding onverhoopt niet aanwezig kunnen zijn dan kun je een collega in jouw plaats laten gaan, mits 2 dagen tevoren diens gegevens zijn doorgegeven. Afmelden kan kosteloos tot 10 werkdagen voor de sessie, anders worden je de deelnamekosten in rekening gebracht.

1. ✴Schrijf in per e-mail voor 22 maart 2014 en je krijgt een bonus van € 25. Die bonus geeft je recht op een korting van 25 euro op één van de eerstvolgende twee Heterdaadsessies.
   

De kosten die in rekening worden gebracht, vloeien uitsluitend voort uit de organisatorische en publicitaire activiteiten van het Papieren Tijger Netwerk.